Z miłości do...

Miałam sen.

Nie byle jaki.

Wyobraźcie sobie magazyn pełen wielkich, wielkich pudeł. A w tych wielkich, wielkich pudłach są tysiące małych karteczek i drugie tyle maleńkich przypinek. A wy, niczym świstaki z reklamy Milki, musicie je ze sobą połączyć. I nie to, że połączyć, ot tak. Musicie się śpieszyć, bo za chwilę te przypinki zostaną wręczone kombatantom z batalionu Jednorożec. A każda z nich jest właśnie takim maleńkim srebrnym konikiem z mikrorogiem na czole. I niby się człowiek śpieszy, a jednak co chwila zastyga w zachwycie, bo kopytka, ogonek i ten maleńki róg. Stężenie cukru przebija normy.

I tak dla jasności: batalionu Jednorożec nie było.

*** 

Dziś mamy za to 80. rocznicę przemianowania Związku Walki Zbrojnej w Armię Krajową. Dawno temu, kiedy zaczynałam spotykać się z pewnym fajnym facetem, a 14 lutego zbliżał się wielkimi krokami, AK była naszym tematem zastępczym. Śmieszne, co? Dziś Walentynki lubię i obchodzę, ale mam też ogromny sentyment i szacunek do żołnierzy konspiracyjnego wojska.

Armia Krajowa była największą podziemną armią świata. Nasze zakonspirowane siły zbrojne powstały tuż po upadku wojny obronnej w 1939 r. Najpierw jako Służba Zwycięstwu Polski, stworzona z inicjatywy gen. Michała Tokarzewskiego-Karaszewicza, a od listopada '39 jako Związek Walki Zbrojnej. Przemianowanie ZWZ na Armię Krajową miało miejsce 14 lutego 1942 r., rozkazem Naczelnego Wodza gen. Władysława Sikorskiego. 

Zastanawiałam się kiedyś, co szło za tymi zmianami nazw, skoro zmian personalnych właściwie nie było. Generał Stefan Rowecki ps. Grot był zarówno komendantem głównym ZWZ, jak i pierwszym dowódcą AK. Widać nasi politycy i wojskowi grali rebrandingiem, zanim stało się to modne. Zmiana nazwy jasno podkreślała wobec wojsk sprzymierzonych,  że w okupowanej Polsce działa prawdziwa armia, gotowa do walki o niepodległość. 

To był 1942 r. Od połowy 1941 r. w ZSRS formowała się armia, zwana potocznie Armią Andersa. Na mocy porozumienia Sikorki-Majski uwolnieni zostali polscy żołnierze, którzy przebywali w sowieckich łagrach. Prócz nich, uwolniono z obozów koncentracyjnych całą rzeszę cywilów, którzy wraz z nowopowstałą armią mieli ruszyć w wędrówkę przez Azję i Afrykę.

W tym samym czasie Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie brały udział w walkach po stronie aliantów. Nasi lotnicy zostali obwołani bohaterami bitwy o Anglię. Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich biła się o Narwik. Pod Tobrukiem odznaczyli się żołnierze Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich. Późniejsze lata przyniosły wielkie zwycięstwa pod Monte Cassino, Falaise, wyzwolenie Bredy. Co jednak działo się w Polsce, która po raz kolejny została zmazana z map świata?

Część polskich ziemi zaanektowało ZSRS, część wchłonęła III Rzesza, tworząc tzw.: Kraj Warty. Na pozostałym obszarze utworzono Generalne Gubernatorstwo pod rządami Hansa Franka. Mimo tego, że nasze ziemie były rozgrabione, Polacy ciągle starali się odzyskać niepodległość. Prócz samego wojska działała jeszcze szeroka siatka samopomocy, oparta głównie na ziemiaństwie, które wówczas po raz ostatni wystąpiło jako monolit. Jako zakonspirowana organizacja Tarcza/Uprawa, ziemianie obłożyli się dobrowolną daniną na rzecz wsparcia oddziałów leśnych. Przewozili broń, dostarczali żywności, ukrywali w swoich majątkach rannych partyzantów. 

Przez szeregi Armii Krajowej przeszło ok. 400 tysięcy osób. Byli to mężczyźni i kobiety wszystkich warstw społecznych, ludzie o różnych poglądach i politycznych sympatiach, których jednak ożywiała ta sama miłość do ojczyzny. W ramach AK działał wywiad i kontrwywiad, łączność kurierska i radiowa, oddziały zajmujące się dywersją i sabotażem. Przede wszystkim jednak było to prawdziwe wojsko, składające przysięgę na wierność:

W obliczu Boga Wszechmogącego i Najświętszej Marii Panny Królowej Korony Polskiej, kładę swe ręce na ten święty Krzyż, znak męki i Zbawienia. Przysięgam być wiernym Ojczyźnie mej, Rzeczpospolitej Polskiej, stać nieugięcie na straży Jej honoru i o wyzwolenie Jej z niewoli walczyć ze wszystkich sił, aż do ofiary mego życia.

Prezydentowi Rzeczypospolitej i rozkazom Naczelnego Wodza oraz wyznaczonemu przezeń dowódcy Armii Krajowej będę bezwzględnie posłuszny, a tajemnicy dochowam niezłomnie cokolwiek by mnie spotkać miało.

Za każdym razem, kiedy czytam te słowa drgają we mnie najczulsze struny. Mój pradziadek składał tę przysięgę. On i tysiące innych. Część z nich przeżyła, część zginęła z bronią w ręku, niektórych zamęczono w czasie śledztw, jeszcze inni znosili represje komunistycznego rządu po wojnie. Dla mnie to bohaterowie. Miałam ogromne szczęście poznać niektórych kombatantów powstania warszawskiego – żołnierzy Parasola, Zośki, Baszty i innych batalionów, które w sierpniu i wrześniu 1944 r. walczyły w stolicy. Dziś to staruszkowie, którzy muszą podpierać się o laseczkach. A ja mam ochotę stać przed nimi na baczność. 

*** 

Wojna jest złem. Ludzie owładnięci chęcią zysku posyłają na śmierć innych ludzi. Podsycają niechęć, szafują wielkimi słowami i nie myślą o kosztach. Wojna nigdy nie przynosi zysków, a jedynie straty. Jeśli umiera choć jeden człowiek, jeśli płaczą po nim bliscy – to nie warto. Nie można jednak przyzwalać na zło. Zawłaszczenie ziemi, wymuszenie podległości, wejście w sferę wolności drugiego człowieka czy narodu, rodzi słuszny sprzeciw. 

Mówi się, że nie ma niczego cenniejszego od życia, a jednak dla wolności rzuca się je na szalę. Rzuca się je też wtedy, gdy bezpieczeństwo bliskich jest zagrożone. Gdy ponad osobiste szczęście potrafimy postawić wyższą wartość. Nie wiem, czy bym tak potrafiła. Mogę sobie wyobrażać, że znając przykłady życia świętych i bohaterów, też umiałabym się zachować heroicznie, ale tak naprawdę nie mam pojęcia co bym zrobiła. 

Może właśnie dlatego mam dziś szczególny szacunek do ludzi, którzy potrafili przeskoczyć samych siebie – z miłości do Polski.

Fot. Przemysław Oskaldowicz / Unsplash