Niewinni czy naiwni?

Lubię atmosferę zakładów fryzjerskich, czy gabinetów manikiurzystek. Takie babskie enklawy, w których nieznajome kobiety prowadzą z pozoru powierzchowne rozmowy, a przecież często dotykają rzeczy poważnych i trudnych. Kobiecy krąg, który tworzy się na chwilę i rozpada. Zaryzykowałabym nawet stwierdzenie, że jedni idą pogadać z barmanem, inni z fryzjerką.

Ja akurat lubię zabiegi w ciszy. Myśli latają niczym samoloty bez kontaktu z wieżą i tylko czasem coś sprowadza mnie na ziemię. Tym razem było to wyrwane z kontekstu zdanie, które mnie wręcz zelektryzowało: „Ona jest po prostu za dobra”. Czy można być zbyt dobrym?

Dla mnie dobro i zło to pewnego rodzaju abstrakcyjne stałe. Są jednocześnie monolityczne i dynamiczne. Niby możemy jasno określić co jest dobre, a co złe, a jednak ciągle pozostaje dużo miejsca na kreację.

Jesteśmy pomieszani – w każdym z nas istnieje pierwiastek dobra i chwasty zła. Dobrze, że proporcje w tym koktajlu są zmienne. Myślę jednak, że to nie „dobro” i „zło” nas mylą, ale te wszystkie pojęcia, które z nimi wiążemy. Czy czarny charakter nie jest zawsze najinteligentniejszą, najbardziej zdeterminowaną postacią w filmie? Czy bajkowa księżniczka nie jest radosna, jak prosię w deszcz? Tak łatwo jest przyłożyć kulturową kalkę i przestać się zastanawiać, powtarzając jedynie oklepane frazesy.

Czy ta „zbyt dobra” nie była po prostu naiwna? Nie głupia, ale podatna na manipulację, łatwowierna do granic absurdu, chcąca żyć w bańce i pozwalająca się wykorzystywać.

Gdzie kończy się niewinność a zaczyna naiwność? Którędy przebiega granica i czy da się ją wytyczyć na sztywno? Myślę, że niewinność to nie tyle nieświadomość zła, co raczej uporczywe doszukiwanie się dobra. Takie spojrzenie bez filtra, pod powierzchnię tego, co jest widoczne na pierwszy rzut oka. Dzieci mają tę niesamowitą zdolność. Przejmują się tym, że ktoś upadł i nie zastanawiają się, czy to przypadkiem nie pijak. Pytają starych i chorych czy boją się śmierci, podczas gdy dorośli boją się wymawiać słowo na „Ś” i zaklinają rzeczywistość. Sama znam dziewczyneczkę, która na widok stojących przy drodze prostytutek przejęła się głęboko, że nikt nie chce tych pań zabrać autostopem i pewnie im zimno.

Znam też dorosłych, którzy wciąż nie zdjęli różowych okularów. Są inteligentni, mają świadomość istnienia zła i jego pochodnych, a jednak żyją tak, jakby ich w ogóle nie dotykało. Mają barierę, która nie przepuszcza rzucanych w eter złośliwych komentarzy. Nie widzą knowań i zawiązywanych koterii. Czasem dopiero w rozmowie wychodzi, że odebrali całą sytuację z dziecięcą prostotą.

Czy to już naiwność? Myślę, że nie. Oni żyją w ciut innym wymiarze, jakby przesunięci o pół stopnia. Dotykają ich niesprawiedliwości, czasem coś zawalą albo faktycznie, padną ofiarą intryg, ale otrzepują się znacznie szybciej niż inni i nie tracą wiary w dobrą stronę ludzkości. Tańczą tam, gdzie inni idą ze spuszczoną głową. Widzą dobro i sami są jego odblaskiem.

Za to naiwność kojarzy mi się ze ślepotą. Co gorsza, mam czasem wrażenie, że bardzo często jest to ślepota wyuczona. Zapewne są ludzie tak dalece łatwowierni i niedoświadczeni, że kiedy na nich plują to biorą to za deszcz. Jednak dużo częściej doskonale zdają sobie sprawę z tego co się dzieje, a jednak świadomie zamykają się w bańce ułudy. Zaklinają rzeczywistość w imię konformizmu. Wolą wierzyć w ideały niż sprawdzić jak funkcjonują w realnym świecie.

Niewinność jest nieustanną świeżością spojrzenia, podczas gdy naiwność zakłada klapki i nie pozwala na pełnoprawne funkcjonowanie w społeczeństwie.

Czy można więc być zbyt dobrym? Myślę, że nie. Cudownie jest upiększać i ulepszać świat. Ważne tylko, by robić to z głową, nie zerować się, nie gonić za mrzonkami. Z pustego i Salomon nie naleje.

Fot. Kevin Lee / Unsplash