Kat i ofiara

Różne ludzie mają wspomnienia z dzieciństwa i nastoletnich czasów. Dla jednych to słoneczna łąka pełna przyjaciół i wspaniałych przygód, a dla innych bagna wypełnione potworami. Dzieci potrafią być bardziej okrutne niż dorośli, głównie dlatego, że nie zdają sobie sprawy z konsekwencji swoich działań. Super, jeśli nikomu z was nie przytrafił się los klasowej ofiary, ale pomyślcie o tych wszystkich dzieciakach, które samotnie podpierały ściany, bo nikt nie chciał się z nimi bawić.

Wyśmiewanie, a później towarzyski ostracyzm, biorą się z głupoty i instynktu stadnego. A wyśmiać można wszystko: to, że ktoś się dobrze uczy, albo to, że sobie nie radzi. To, że jest gruby, chudy, wysoki lub niski. To, że jest biedny, ale też to że jest nieprzeciętnie bogaty. To, że ma pasję o której nikt nie słyszał, albo to, że nie interesuje się najpopularniejszą aktualnie rozrywką. Jednym słowem wszystko, co wystaje ponad miarę sztywnych, dziecięcych kanonów.

Czasem to długotrwałe znęcanie, innym razem wredne podśmiechujki trwające jedno popołudnie, ale nigdy nie wiadomo jak trwały ślad zostanie w nieukształtowanej jeszcze psychice. I prawdziwą tragedią jest to, że pomimo upływu lat, ten poraniony dzieciak ciągle tkwi w środku, stając się własnym oprawcą.

***

Życie rzadko jest usłane różami, a nawet jeśli, to i tak trafiają się w nim kolce. Dorastając szlifujemy swoją wrażliwość i społeczne kompetencje. To, że Ola z ostatniej ławki była wredna w drugiej klasie podstawówki nie oznacza, że będzie też wredną Aleksandrą. Całkiem prawdopodobne, że teraz jest wolontariuszką w schronisku, a swoim dzieciom do znudzenia tłumaczy o znaczeniu empatii. Kamil, który kiedyś był największym rozrabiaką, teraz brzydzi się przemocą. Ludzie, którzy kiedyś byli na innym etapie rozwoju dziś już dorośli. Pewnie, że nie wszyscy. Bywają tak skrzywione charaktery, że nic im już nie pomoże, ale to znikomy odsetek. Ludzie z natury są dobrzy, nawet jeśli musieli do tej dobroci dorosnąć.

Są jednak ludzie, którzy nie dorastają, trzymając się uparcie dawnych czasów i dawnych krzywd. Ofiara staje się własnym katem, deprecjonując na każdym kroku swoje osiągnięcia. I nieważne czy była odrzucana z powodu wyglądu, intelektu, zainteresowań czy braku umiejętności dostosowania się do grupy. Nieważne, że w dorosłym świecie jej wygląd, intelekt, zainteresowania i wszystkie inne poboczności są doceniane, albo pozostawiane bez komentarza. Taki poraniony człowiek ma w sobie wielki guzik z napisem STOP, który wciska przy byle okazji.

Ktoś chce nawiązać bliższą znajomość? Pewnie czegoś chce, pewnie wyśmieje, pewnie ucieknie kiedy mnie pozna… Nie macie pojęcia ile wspaniałych kobiet znam, którym ciężko jest uwierzyć w to, że są cudowne. Które wciskają hamulce, nim zdążą ruszyć z miejsca. Mimo upływu lat nie potrafią uznać tego, że dziesięcioletnie dzieci nie były nieomylne. Że histeryczne piski piętnastolatek nie muszą definiować życia po trzydziestce.

Przyzwyczajenie jest drugą naturą człowieka. Często zdarza się, że otyli ludzie kiedy drastycznie schudną i tak łapią w sklepie ubrania w dawnych rozmiarach. Ciało jedno, umysł drugie. Ale – bo zawsze jest jakieś ale ­– to wszystko można poukładać.

***

Z doświadczenia powiem Wam, że nie da się tego ułożyć w jedno popołudnie. Ani nawet w tydzień. Trochę to trwa, ale kiedy już zrzuci się ten wór kamieni, to zdecydowanie lżej jest iść przez życie.

Pierwszym punktem na tej liście rzeczy do zrobienia jest zerwanie z dziecięcym wyobrażeniem, że świat kręci się wokół nas. Poważnie. Jako dzieci jesteśmy przekonani, że rodzice, dziadkowie, słońce, kwiaty i czekolada zostały stworzone wyłącznie dla naszej przyjemności. Dorośli poświęcają nam czas, dogadzają i uczą, a my chłoniemy życie z zachwytem. Potem następuje zderzenie z innymi dziećmi i zaczyna się wojna. Bo „on MI zabrał zabawkę”, bo „ona nie chce się ZE MNĄ bawić” – wszystko jest wymierzone w nas, bo jeszcze nie umiemy przyjąć tej prostej prawdy, że ludzie nie robią czegoś przeciwko nam, ale dla siebie. Rozumiecie? Centrum ich kosmosu to oni, a nie my. Dziwna i niepojęta tajemnica. Później tworzą się grupki popularnych, średnio popularnych i wykluczonych, ale same dzieci jeszcze nie do końca zdają sobie sprawę z tego mechanizmu. Ne wiedzą, że nie są tak zabawne i przebojowe, jak królowe roju i za wszelką cenę chcą się wkręcić do ich świty. A tam, niestety, działa prawo siły.

Zanim okrzepniemy w tym kim jesteśmy i jaką stanowimy wartość sami w sobie, zdążymy przejechać się kolanami po betonie. Rany – duże i małe – jeszcze się dobrze nie zasklepią, a już zalewa nas wybuchowa mieszanka hormonów i wkraczamy w ciężki wiek dorastania. Jesteśmy wtedy tak bardzo wyczuleni na każde krzywe spojrzenie, że wszystko zapada w nas o wiele głębiej niż powinno. Emocje są silniejsze, problemy większe, zakochania gorące niczym lawa. Mimo całej nastoletniej buty jesteśmy wtedy delikatni, jak skrzydła motyla.

Dorosłość jednak polega na tym, że na nowo rekonstruujemy siebie. Składamy się do kupy nie według opinii innych ludzi, ale według własnych wzorców. Nie ma ludzi idealnych i to naprawdę trzeba sobie uświadomić. Najbardziej przebojowi kolesie muszą mierzyć się z tremą. Najpiękniejsze miss miewają wory pod oczami. Bystrzakom zdarzają się dni, kiedy nie są w stanie złożyć sensownego zdania. Ty też zawalisz. Pogódź się z tym, że nie jesteś androidem z fabryki perfekcji. Spalisz kiedyś obiad, fukniesz na dzieci, zgubisz się na rondzie. Bywa. Ale i tak jesteś wartościowym człowiekiem i masz wszystkie, absolutnie wszystkie kompetencje do tego, żeby wieść szczęśliwe życie według swoich własnych zasad.

***

Był czas, kiedy codziennie bolał mnie brzuch ze strachu przed spotkaniem z ludźmi. Dziś uwielbiam spotkania i poznawanie kolejnych osób. Był czas, kiedy chodziłam tylko w miejsca, które znam. Dziś z radością szukam nowych miejscówek i oswajam coraz większą przestrzeń. Był czas, kiedy nie wierzyłam w siebie, dziś znam swoją wartość. Można polubić siebie, swoją historię, można czerpać pełnymi garściami z tego co daje nam świat.

To, że na którymś etapie życia nie byliśmy szczęśliwi wcale nie oznacza, że przyszłość też będzie do bani. Przeciwnie! Kiedy wiesz co cię ogranicza, możesz zacząć z tym walczyć. Wystarczy, że nie będziesz podcinać sobie skrzydeł. Nie stawiaj się w pozycji swojego własnego kata. Bądź dla siebie przyjacielem, który nieustannie dopinguje do działania. Dasz radę!

Fot. Pascal Bernardon / Unsplash